Донорство

Донорлық

Әр адамның ағзасында 4,5 - 5,5 литрдай қан бар. Және әр қан тапсырған сайын донордан шамамен оннан бір бөлігін – 450 миллилитр қан алынады.

Әлемде бірінші топтағы резус-тиістілігі оң қан кездеседі, ал қан тобы төртінші, теріс резусті адамдар аз. Елдердің көбінде осы топты қаны бар адамдар халық санының 1 пайызынан аспайды.

Әдетте қан құю кімдерге қажет? Бұл ауыр жарақат алған не күйік шалған, сондай-ақ көп қан жоғалтумен байланысты хирургиялық көмекке мұқтаж пациенттер болуы мүмкін. Қанөндірімдік жүйесінің лейкоз, немесе апластикалық анемия ауруларының көбінде қан құю қажет болады. Қатерлі ісіктерді емдеуде қолданылатын химиялық терапия мен сәулелендіру терапиясы қан көрсеткіштерінің төмендеуіне әкеліп соқтырады, сондықтан терапиялар сәтті болу үшін қан құю қажет болады. Талассемия немесе Даймонд-Блекфен анемиясы тәрізді кейбір генетикалық аурулардың салдарынан қан құю өмір бойы қажет болады. Донор қанынан алынған препараттармен гемофилияны емдейді. Бауыр, бүйректің кейбір ауруларын, бірқатар ауыр инфекцияларды емдеуде де қан керек. Жаңа босанған аналар мен жаңа туылған нәрестелер үшін де белгілі жағдайларда донор қаны ауадай қажет.

Донор қаны жеткіліксіз болған жағдайда не болады?.. Мұндай жағдайлар үнемі болып тұрады.Бұл деген дәрігерлер кімге қанды құю керек, ал кімге құймау керек екендігі туралы шешім қабылдайды деген сөз. Соның салдарынан операциялар, химиотерапия курстары кейінгіге қалдырылады, ауру адамдарда анемия (қанның қызыл түйіршіктерінің – эритроциттерінің жетіспеушілігіне байланысты), қан ағу және ішкі қан кұйылу (тромбоциттердің жетіспеушілігімен байланысты) пайда болады. Донор қанының жетіспеушілігінен біреудің денсаулығын, одан қалды өмірін уақытында алып қала алмауымыз мүмкін.

Қан құюға барлық адамдарға Елде әр 1000 тұрғынға шаққанда кемінде 40 донор болу керек. Жасанды қан алмастырғыны пайдалану өте тиімді болар еді: сонда жаңа донорларды тарту қажеттігі болмас еді, инфекцияларды жұқтыру қаупі де болмас еді. Алайда, қазіргі таңда адам қанының толыққанды алмастырғыштар жоқ. Қанның кейбір қасиеттерін өндіру мүмкін. Адамның ағзасында оттегін тасымалдауға, сөйтіп қысқа мерзімде қанның қызыл түйіршіктері – эритроциттерін алмастыруға қабілетті құрамдар бар. Мысалы, кеңес ғалымдары «көгілдір қанды» ойлап шығарды. Бұл деген текті нәсілді деген метафора емес, шынайы қаналмастырғыш – перфторан. Оны пайдалану жарақ алған және ауыр жарақаттанған адамдардың өмірін алып қалған оқиғалары белгілі. Алайда, бірқатар себептермен перфторан кез келген жағдайда қаналмастырғыш ретінде қолдану мүмкін емес және тиімсіз.

О том, что можно сдавать

У человека, который хочет сдать кровь, есть выбор, чем поделиться. Во-первых, чаще всего люди становятся донорами цельной крови и отдают 450 мл.

Во-вторых, можно сдать плазму. Плазма — эта жидкая часть крови, в которой «плавают» клетки. Она составляет больше половины объема крови и содержит многочисленные белки, соли, витамины, гормоны. Донорская плазма часто нужна, например, при лечении ожоговых больных, при некоторых видах травм, а также для производства медицинских препаратов (например для лечения гемофилии).

В-третьих, можно поделиться тромбоцитами. При некоторых заболеваниях, а также при лечении химиотерапией у больного может резко снизиться уровень собственных тромбоцитов. Это ведет к нарушению свертываемости крови, возникают опасные кровоизлияния и кровотечения. Донорские тромбоциты помогают справиться с этим состоянием.

В-четвертых, иногда пациентам требуются гранулоциты. Это разновидность белых кровяных телец — лейкоцитов. Гранулоциты играют ключевую роль в борьбе организма с бактериальными и некоторыми другими инфекциями. Иногда у больного может быть резко снижен уровень собственных гранулоцитов, обычно это бывает из-за интенсивной химиотерапии, необходимой для лечения онкозаболеваний. Организм не может бороться с тяжелыми инфекциями, и, когда одних лекарств для помощи ему недостаточно, может возникнуть потребность в переливаниях донорских гранулоцитов.

В-пятых, донор может сдавать эритроциты — красные клетки крови. Обычно, правда, их выделяют из цельной крови, но новые технологии позволяют осуществлять и целенаправленное донорство именно эритроцитов. Однако в этом деле очень строгие требования к донорам: годятся только молодые здоровые мужчины достаточного веса.

Сдача компонентов крови занимает существенно больше времени, чем сдача цельной крови. Большой объем донорской крови должен пройти через специальную систему, где выделяется нужный компонент, все остальные возвращаются донору. Восстановление организма в этом случае происходит намного быстрее. Если цельную кровь можно сдавать раз в два месяца, то тромбоциты или плазму, согласно существующим нормам, — раз в две недели.

О пользе донорства

Повышенная вязкость крови, ведущая к образованию тромбов, — это одна из проблем, решить которую помогает донорство. Спорт, диета, отказ от курения и регулярные донации делают кровь менее вязкой. Кроме того, донорство — это возможность избавиться от избытка железа, который, вероятно, повышает риск развития некоторых онкологических заболеваний и инфаркта миокарда. Исследование, проведенное в Финляндии, показало, что у доноров риск инфаркта на 88 % ниже, чем у тех, кто никогда не сдавал кровь или делал это единожды. Возможно, причина еще и в том, что перед донацией люди проходят обязательное обследование и анализы. Другими словами, доноры контролируют состояние своего здоровья.

Донорство — это немного странный, но все же способ похудеть. Во время одной донации цельной крови человек теряет 650 ккал, во время донации плазмы — 470 ккал. Причина не только в реальной потере 450 мл крови, хотя это тоже некоторым образом влияет на массу тела. Скорее, дело в том, что, теряя плазму или цельную кровь, организм впоследствии тратит большое количество энергии для производства новых компонентов крови. Конечно, сдавать кровь каждую неделю запрещено, так что сбросить десять килограммов без особых усилий все равно не получится.